Durangoko Civelesen ostean euskal literaturan modan dagoen Bilbao-New York-Bilbao irakurri nuen nik ere duela aste batzuk, Olentzeroren opari. Urte batzuetako lanaren ondoren argitaratu du Kirmen Uribek bere lehen eleberria, euskal irakurleon itxaronaldia eta jakin-mina itzaltzeko asmoz.
Jadanik esan ez den ezer gutxi esan dezaket liburuaren gainean. Idazleak narratiba forma berri bat bilatu nahi izan du, idazkera modernoago bat. Eta baita lortu ere. Egungo nazioarteko idazleen pare jarri da, irakurlea irakurtzen ari den momentuan bertan idatzia denaren sentsatzioa emanaz. Istorioa kontatzeko zuzeneko forma darabil, ahozkoa bailitzan. Eta idazlea bera istorioaren protagonista izateak areagotu egiten du sentsazio hori.
Hala ere Uribe Bitartean heldu eskutik poema liburuak utzitako espektatibetatik urrun geratu dela esango nuke. Ugariak izan dira liburuaren kritikak. Beñat Sarasolarena edota Volgako batelariena, besteak beste. Lehenak liburuan kontatzen diren istorioen orden eza eta ardatz baten falta kritikatzen ditu. Bigarrenak, Bernardo Atxagaren Obabakoakekin alderatzen du, honen kopia eskas bate dela argudiatuz.
Esan dezaket neu ere bat natorrela puntu askotan kritikari hauen iritziarekin. Uribek ez du lortu Obabakoakek bezalako nobela baten gisa euskal literaturaren oraina eta geroa markatzerik. Bere idazkera berritzailea eta landua bada, baina ez dio behar bezalako probetxurik atera. Egia da baita ere, bere nobela, benetakoa, idazteko informazio bilketaren nondik norakoak kontatzen dituela, eta hurrengo baterako itxaron beharko dugula fikziozko nobela irakurtzeko.
Liburuaren salmenten menpe idaztea leporatzen diote. Idazkera sinple batez irakurle guztiengana iritsi nahi izate, euskal literaturaren irakurleak ez direnenganaino. Ez du ez ase euskarazko obra on bat irakurtzeko nuen esperantza, baina horrek ez du esan nahi alde batera uzteko lana denik. Euskaraz irakurtzera bultzatzen badu bada zerbait dagoeneko. Kike Amonarrizek dioen bezala: Jendea harrapatuko duen kultura egin behar da, bai liburuak eta bai diskoak, eta horiek irakurtzera eta entzutera ohitzen direnean, kalitatezko euskarazko kultura ere kontsumituko dute. Hala bedi.
Gure literatur tradizioa Agirreren gurasoen etxe hura bezalakoa da, txikia, txiroa, desordenatua. Baina okerrena hori ezkutuan izatea da. Beharrezkoa dugu gure etxe aurretik pasatzen diren horiek sartzera gonbidatu eta etxean zerbait eskaintzea, zerbait hori ezer gutxi bada ere.
Bilbao-New York-Bilbao, Kirmen Uribe
